Rối loạn nhân dạng phân ly: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị | Safe and Sound
Rối loạn nhân dạng phân ly (Dissociative Identity Disorder - DID), trước đây còn được gọi là rối loạn đa nhân cách, là một bệnh về tâm lý nghiêm trọng, đặc trưng bởi sự hiện diện của hai hoặc nhiều nhân cách khác nhau trong cùng một cá nhân. Các chuyên gia tâm lý cho biết, tình trạng này thường là kết quả của chấn thương tâm lý nghiêm trọng trong quá khứ. Bài viết này sẽ đi sâu vào triệu chứng, nguyên nhân và các phương pháp điều trị hiệu quả cho rối loạn nhân dạng phân ly.
Ngô Thị Sáng | Thạc sĩ Tâm lý giáo dục học – Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần Safe and Sound
Viện Ứng Dụng Công Nghệ Y Tế
1. Triệu chứng của rối loạn nhân dạng phân ly
Ảnh 1: Triệu chứng của rối loạn nhân dạng phân ly
- Nhân cách đa dạng
Người mắc rối loạn nhân dạng phân ly có thể có hai hoặc nhiều nhân cách khác nhau, mỗi nhân cách có thể có tên, tuổi, giới tính và hành vi riêng biệt. Theo các chuyên gia tâm lý, những nhân cách này có thể xuất hiện và biến mất đột ngột, thường không có kiểm soát của người bệnh.
- Mất ký ức
Người bệnh thường không thể nhớ được các sự kiện quan trọng, đặc biệt là những sự kiện xảy ra khi một nhân cách khác chiếm ưu thế. Các chuyên gia tâm lý cho biết, mất ký ức này có thể ảnh hưởng đến khả năng làm việc, học tập và các hoạt động hàng ngày.
- Rối loạn thực thể hoá và phi thực thể hoá
+ Rối loạn thực thể hoá: Cảm giác tách rời khỏi bản thân, như thể họ đang quan sát mình từ bên ngoài cơ thể.
+ Rối loạn phi thực thể hoá: Cảm giác tách rời khỏi môi trường xung quanh, như thể thế giới xung quanh không thực hoặc mờ nhạt.
- Khó khăn trong giao tiếp: Các chuyên gia tâm lý chia sẻ, người mắc DID có thể gặp khó khăn trong việc duy trì các mối quan hệ xã hội, do sự thay đổi nhân cách, tâm lý và mất ký ức. Họ có thể bị hiểu lầm hoặc gặp phải sự kỳ thị từ người khác.
- Hành vi tự hại và rối loạn tâm thần khác
+ Hành vi tự hại: Một số người bệnh có thể có hành vi tự hại hoặc ý định tự tử do tâm lý căng thẳng và rối loạn cảm xúc.
+ Các rối loạn tâm thần khác: Người mắc rối loạn nhân dạng phân ly thường kèm theo các rối loạn tâm thần khác như trầm cảm, lo âu, rối loạn ăn uống và PTSD.
2. Nguyên nhân gây ra rối loạn nhân dạng phân ly
Ảnh 2: Môi trường gia đình có thể là nguyên nhân gây rối loạn nhân dạng phân ly
- Chấn thương tâm lý: Các sự kiện gây chấn thương tâm lý nghiêm trọng trong thời thơ ấu, chẳng hạn như lạm dụng tình dục, thể chất hoặc tinh thần thường là nguyên nhân chính gây ra DID. Theo các chuyên gia tâm lý, những chấn thương này có thể dẫn đến sự phát triển của nhiều nhân cách như một cơ chế tự vệ.
- Môi trường gia đình: Môi trường gia đình không lành mạnh, thiếu sự ổn định và an toàn, có thể góp phần làm tăng nguy cơ phát triển DID. Sự thiếu sự quan tâm, chăm sóc từ cha mẹ hoặc người giám hộ có thể làm cho trẻ dễ bị tổn thương tâm lý hơn.
- Yếu tố di truyền: Các chuyên gia tâm lý chia sẻ, một số nghiên cứu cho thấy rằng yếu tố di truyền cũng có thể đóng một vai trò trong sự phát triển của DID. Nếu có người trong gia đình mắc vấn đề tâm lý này, nguy cơ mắc bệnh của các thành viên khác có thể tăng lên.
- Các rối loạn tâm lý khác: DID thường xuất hiện cùng với các rối loạn tâm lý khác như trầm cảm, lo âu, rối loạn stress sau sang thương (PTSD) và các rối loạn nhân cách khác.
3. Cách điều trị rối loạn nhân dạng phân ly
Ảnh 3: Cách điều trị rối loạn nhân dạng phân ly
- Liệu pháp tâm lý : Liệu pháp tâm lý là phương pháp điều trị chính cho rối loạn nhân dạng phân ly. Các liệu pháp tâm lý thường được nhà trị liệu, chuyên gia tâm lý sử dụng bao gồm:
- Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): CBT giúp người bệnh nhận diện và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực và không thực tế, đồng thời học cách đối phó với các triệu chứng phân ly.
- Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT): Liệu pháp tâm lý DBT kết hợp các kỹ thuật nhận thức và hành vi với chánh niệm, giúp người bệnh học cách kiểm soát cảm xúc và giảm hành vi tự hại.
- Liệu pháp chấp nhận và cam kết (ACT): Các chuyên gia tâm lý cho biết, ACT là liệu pháp tâm lý tập trung vào việc chấp nhận cảm xúc, suy nghĩ khó chịu và cam kết hành động theo các giá trị cá nhân để cải thiện chất lượng cuộc sống.
- Liệu pháp nhận thức hành vi tập trung vào sang chấn (trauma-focused therapy): Liệu pháp tâm lý này giúp người bệnh đối mặt và xử lý các chấn thương tâm lý đã gây ra rối loạn phân ly.
- Sử dụng thuốc
Theo các chuyên gia tâm lý, mặc dù không có thuốc đặc hiệu để điều trị rối loạn nhân dạng phân ly, nhưng các thuốc chống trầm cảm, thuốc chống lo âu và thuốc chống loạn thần có thể được sử dụng để điều trị các triệu chứng liên quan như trầm cảm và lo âu.
Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần - Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.
Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!
CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia
- Tại Fanpage Bác sĩ tâm lý SNS
- Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi
Safe and Sound - thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)
Xem thêm:
